Kto wymyślił beton — historia betonu

Beton jest niezwykle popularnym materiałem budowlanym. Nie jest jednak współczesnym wynalazkiem – znali go już Egipcjanie i starożytni Rzymianie. Był wytwarzany trochę inaczej, różnił się przede wszystkim składnikiem wiążącym.

Za wynalazków betonu uważa się Rzymian, ponieważ to oni opanowali do perfekcji używanie betonu w budownictwie. Rzymianie wykorzystywali beton w konstrukcjach do budowy akweduktów, mostów i tuneli. Jak pokazują badania archeologiczne, wykonywali z niego nawet prefabrykaty.

Jak wyglądała starożytna produkcja betonu? 

Wytwarzano go z wody, kruszywa kamiennego, gipsu, wapna, popiołów wulkanicznych – najpierw z Wezuwiusza, później z innych miejsc; w oddalonych od wulkanów miejscach wykorzystywano zużyte drobno zmielone dachówki. Dzięki dodatkowi popiołu wulkanicznego beton stawał się wodoodporny. Określany był jako sztuczny kamień.

W gotyku (okres od około połowy XIII do początku XVI wieku) do produkcji materiału przypominającego beton stosowano mieszaninę zaprawy wapiennej z bardzo drobnym piaskiem. Wykorzystywano go do wykonywania odlewów powtarzalnych elementów dekoracyjnych.

Kiedy beton został wynaleziony?

Beton był używany w budownictwie w Asyrii, potem w starożytnym Rzymie za czasów republiki (około 200 r. p.n.e.). Już w starożytności używano mieszanki piasku, drobnych kamieni i zaprawy wapiennej do łączenia kamieni w murze i sklepieniach.

Warto dodać, że są dowody na to, że beton, a raczej materiał bardzo go przypominający, znały już nawet cywilizacje neolityczne (tzw. młodsza epoka kamienia). Najstarsze ślady stosowania betonu w budownictwie datuje się na 7000 r. p.n.e. W Izraelu odkryto budowle z betonowymi podłogami i fragmentami ścian. Podobne podłogi występowały w rybackich chatach z 5600 r. p.n.e. na terenie Serbii. Jednak to Rzymianie uchodzą za mistrzów w produkcji i wykorzystaniu betonu.

Niektóre zabytki wykonane z betonu przetrwały do dzisiaj. Przykładem jest kopuła Panteonu z kładzionego betonu, mająca 43,3 m średnicy i ważąca ok. 5 tys. ton. Powstała w latach 118–125. Jeśli zaś chodzi o Polskę, beton był znany we wczesnym średniowieczu i to z niego wykonano m.in. fundamenty kościoła na Ostrowie Lednickim.

Beton współcześnie

Popularyzacja materiału budowlanego pod nazwą beton nastąpiła w XIX wieku po wynalezieniu cementu portlandzkiego. Przypisuje się to Josephowi Aspdinowi, który w 1824 roku uzyskał patent na jego wyrób. Jednak już wcześniej postawiono pierwszą konstrukcję na bazie betonu z dodatkiem cementu – była nią  latarnia morska Eddystone w Zatoce Plymouth zbudowana w 1756 roku.

W 1867 roku wykonano pierwsze prefabrykaty z betonu, czyli duże donice ustawiane na ulicach w Paryżu. W Polsce produkcję prefabrykatów na skalę przemysłową rozpoczęto od 1897 roku, a pierwszy most żelbetowy powstał w 1891 roku w Krakowie na rzece Rudawie. W lipcu 1879 roku opatentowano beton zbrojony.